Digitale vaardigheden toetsen in een authentieke context
Hoe staat het met de digitale vaardigheden van leerlingen van groep 8? En hoe meet je die eigenlijk? Voor de Peiling Digitale Geletterdheid ontwierpen we een levensechte, authentieke omgeving, waarin leerlingen concreet laten zien wat ze weten en kunnen.
De uitdaging
Opgroeien met digitale technologie
Leerlingen groeien op met digitale technologie. Ze zijn ermee vertrouwd, maar tegelijkertijd weten ze niet goed hoe alles precies werkt. Daardoor benutten ze niet alle mogelijkheden. Bovendien vinden ze vaak moeilijk de waarde of betrouwbaarheid van informatie te beoordelen. En zijn ze zich te weinig bewust van de gevolgen van wat zij zelf op het internet doen en delen.Digitale geletterdheid is cruciaal om leerlingen op eigen kracht te leren functioneren in een samenleving waarin digitale technologie en -media zo’n belangrijke plaats innemen.
“Digitale geletterdheid is het bewust, kritisch en creatief gebruik kunnen maken van digitale technologie, digitale media en andere technologieën die nodig zijn om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse én toekomstige (kennis)maatschappij”.
Projectteam
- Jos Keuning
- Romy Noordhof
- Marcel Hoekstra
- Patrick de Klein
- Tjeerd Hans Terpstra
Het peilingsonderzoek
Twee metingen
In het peilingsonderzoek brengen we de digitale geletterdheid van groep 8-leerlingen in beeld met:- een authentieke toets, die bestaat uit vier verschillende modulen (Spacebook, Spacegram, Spacetalk en Webspace).
- een onderzoek onder schoolleiders, leerkrachten en leerlingen. We gaan op zoek naar de manier waarop leerlingen hun vaardigheden leren (op school en thuis) én welke algemene en domeinspecifieke kenmerken samenhangen met digitale geletterdheid.
Twee onderzoeksvragen
De peiling geeft antwoord op twee hoofd-onderzoeksvragen:- We willen zicht krijgen op de leerlingprestaties én vooral op hoe deze prestaties zijn verdeeld over verschillende groepen leerlingen.
- We willen het verband ontdekken tussen prestaties, leerling-, leerkracht- en schoolmerken. Daarbij kijken we niet alleen naar factoren in het onderwijsleerproces, maar ook buiten school. We weten namelijk dat leerlingen digitale vaardigheden voor een belangrijk deel buiten school leren.
Samenwerking Peiling Digitale Geletterdheid
“Hoe kun je onderwijs verbeteren als je niet in beeld kunt brengen wat je aan het doen bent?"
Meer lezen? Open het interview met Maaike Heitink (samenwerkingspartner Universiteit Twente)
De kracht van de directe meting
“Leerlingen communiceren tijdens de toets met Suzan, en hebben het gevoel dat ze haar helpen. Maar Suzan is gewoon een chatbot die leerlingen door de toets heen leidt."
Meer lezen? Open het interview met Romy Noordhof (CitoLab-werkprogramma 2021)
De toetsomgeving
Een innovatieve toetsomgeving
Voor de Peiling Digitale Geletterdheid ontwikkelen we een innovatieve, digitale toetsomgeving met vier modules:
- Spacebook, een social media-omgeving
- Spacegram, een social media-omgeving
- Spacetalk, een omgeving voor het maken van digitale presentaties
- Webspace, een omgeving voor het bouwen van websites.
Domeinen digitale geletterdheid
Het raamwerk van SLO en de bouwstenen van Curriculum.nu zijn als uitgangspunt genomen voor de toetsomgeving. Alle domeinen van Digitale Geletterdheid komen aan bod, maar de nadruk ligt op digitale informatievaardigheden. Mediawijsheid, computational thinking en ICT-basisvaardigheden nemen we mee als voorwaarden om taken te kunnen uitvoeren (zoals het verzamelen, evalueren, verwerken en presenteren van digitale informatie).Hulp voor chatbot Suzan
In de Peiling maken leerlingen opdrachten in twee contexten: in Spacebook of Spacegram, en in Spacetalk of Webspace. In Daarin laten ze spelenderwijs zien hoe digivaardig ze zijn in - bijvoorbeeld - een social media omgeving. Chatbot Suzan speelt in alle vier de modules een belangrijke rol. Ze begeleidt de leerlingen door de toets, maar doet dat als 'vriendinnetje' en vraagt de leerlingen continu om hulp: "Kun je mij helpen bij ....?"De app volgt het proces van de leerling op de voet en slaat alle gegevens op. Uiteindelijk ontstaat zo een betrouwbaar beeld van de digitale vaardigheden van elke leerling.
“Digitale vaardigheden worden vaak gemeten op een manier die onvoldoende recht doet aan wat je wilt toetsen. Leerlingen krijgen dan een papieren toets met een vraag als: ‘Jantje wil op deze sport en heeft deze zoekresultaten op Google gevonden. Wat nu?’. Het probleem is zo'n vraag abstract blijft en niet authentiek aanvoelt. Hetzelfde geldt voor vragen waarbij leerlingen hun digitale vaardigheden moeten inschatten (‘Hoe handig ben jij met…?') en deze niet daadwerkelijk kunnen laten zien. Dat doet afbreuk aan de validiteit."
“Eén van de leukste uitdagingen bij dit project is dat we de leerling echt met de Google zoekmachine wilden laten werken en toch hun zoekgedrag wilden loggen. Meestal is data verzamelen niet het spannendste onderdeel van een project, maar dit keer wel."
