De kracht van doorstroomtoetsen
Tussen 29 januari en 16 februari 2024 hebben groep 8’ers de doorstroomtoets gemaakt. Wij zijn betrokken bij twee doorstroomtoetsen: de Leerling in beeld-doorstroomtoets van Cito en DOE, die we ontwikkelen namens de overheid.
Keuzevrijheid
Bijna een halve eeuw lang hebben we de Eindtoets aangeboden aan scholen. Vanaf 2015 ontwikkelden we de Centrale Eindtoets, een van de eindtoetsen waaruit scholen konden kiezen. Nog altijd kunnen scholen kiezen. Met naast vijf marktpartijen, een doorstroomtoets vanuit de overheid. Op deze manier kunnen scholen zelf bepalen welke toets het beste bij hen aansluit.
Met onze jarenlange kennis en psychometrische achtergrond dragen we natuurlijk graag bij aan het aanbod van doorstroomtoetsen. Niet alleen omdat we weten hoe complex het ontwikkelen en normeren is. Maar juist vanuit de overtuiging dat informatie uit toetsresultaten kan bijdragen aan het met vertrouwen zetten van de volgende stap. En dat daardoor iedere leerling de kans krijgt om objectief zichtbaar te maken wat hij of zij geleerd heeft.
We dragen bij vanuit de overtuiging dat informatie uit toetsresultaten kan bijdragen aan het met vertrouwen zetten van de volgende stap. En dat daardoor iedere leerling de kans krijgt om objectief zichtbaar te maken wat hij of zij geleerd heeft.
Waarde zoals bedoeld
De doorstroomtoets wordt afgenomen nadat de leerkracht het voorlopige schooladvies heeft afgegeven. Het resultaat van de doorstroomtoets is voor de leerkracht een extra informatiebron bij het bepalen van het definitieve schooladvies aan hun leerlingen.
Het resultaat op de doorstroomtoets kan er alleen voor zorgen dat het voorlopige schooladvies van de leerkracht naar boven wordt bijgesteld. Vallen de toetsresultaten lager uit, dan mag het schooladvies niet naar beneden worden bijgesteld. Deze rol en positie juichen wij toe. Want op deze manier is de toets dienend aan het schooladvies en geeft het elke leerling een eerlijke kans om te laten zien wat die kan.
Natuurlijk beseffen we dat de doorstroomtoets niet allesomvattend is. Dat kan ook niet. Dat geldt voor alle toetsen. Maar wij geloven wel dat data die onder meer verzameld wordt met toetsen, bijdraagt aan eerlijke kansen. Wij vinden het belangrijk dat toetsresultaten altijd in een brede context moeten worden gezien en door mensen geïnterpreteerd. Daarom is de rol van de leerkracht ook zo essentieel. Door de doorstroomtoets op deze manier in te zetten, krijgt het de waarde zoals van oorsprong bedoeld is.
Wij menen dat toetsresultaten altijd in een brede context moeten worden gezien en door mensen geïnterpreteerd. Daarom is de rol van de leerkracht ook zo belangrijk.
Geen vergelijking
Het toetsadvies wordt niet gebaseerd op resultaten van andere groep 8’ers uit hetzelfde schooljaar, zoals nog wel eens wordt beweerd. Maar op basis van twee onderzoeken waarbij enerzijds de vergelijking wordt gemaakt met voorgaande jaren en anderzijds vooruit gekeken wordt tot de derde klas op de middelbare school.
Over de jaren heen verschuift de verdeling van de toetsadviezen, maar niet zo veel. Dat is ook logisch, omdat de groep leerlingen die de doorstroomtoets maakt door de jaren heen redelijk vergelijkbaar is. En het is niet zo dat het ene jaar leerlingen veel vaardiger of veel minder vaardig zijn dan in een ander jaar.
Dus dat vooraf al vastligt welk percentage van de groep 8’ers naar bijvoorbeeld het vwo gaat, en dat de gemiddelde standaardscores elk jaar dezelfde zijn is niet zo. Een leerling met toetstraining kan dus nooit het toetsadvies innemen van een leerling die geen toetstraining heeft gehad.
Hoe andere leerlingen hun doorstroomtoets hebben gemaakt, is niet van invloed op het toetsadvies van een leerling.
Afstand van toetstraining
We begrijpen dat extra les een leerling kan helpen om aan een vaardigheid te werken. Maar toetsopgaven trainen om een zo hoog mogelijk toetsresultaat te behalen, raden we af. Het helpt de leerling namelijk niet om in het vervolgonderwijs te starten op een niveau dat eigenlijk niet aansluit. Bovendien kan trainen zorgen voor onnodige spanning en onrust bij leerlingen. Daarom nemen wij afstand van trainingsbureaus en trainingsmateriaal. En hoewel de naam soms anders doet vermoeden, bestaat er geen enkele relatie tussen trainingsbureaus of aanbieders van trainingsmateriaal en onze organisatie. In de voorbereiding op de doorstroomtoets is het wel handig voor leerlingen om een voorbeeldtoets te bekijken, gewoon om te zien hoe de toets eruitziet en hoe het werkt.
Meer eerlijke kansen
Vanaf voorjaar 2024 wordt de doorstroomtoets afgenomen. Deze toets heeft een ander tijdpad dan de eindtoets. En daar zijn we blij mee. Het biedt groep 8’ers namelijk meer eerlijke kansen. En voor die eerlijke kansen maken we ons al hard sinds onze oorsprong in 1968.
Zo krijgen alle groep 8’ers door de nieuwe centrale aanmeldweek, dezelfde kans op een plek op een vo-school naar keuze. En er is minder tijd tussen de afgifte van het voorlopig schooladvies en de toetsafname. Dit verkleint namelijk de kans dat de meting kan veranderen door bijvoorbeeld toetstraining. En je wilt natuurlijk dat de leerling in het vervolgonderwijs start op een niveau dat aansluit. Het doelmatig trainen om een zo hoog mogelijk toetsresultaat te halen, helpt een leerling niet.
In verbinding
Natuurlijk willen we niet voorbijgaan aan discussies over de uitwerking van toetsen in de praktijk. Juist daarom willen we in verbinding blijven en altijd het gesprek aangaan om samen te kijken hoe het beter kan in het belang van de leerling.
Vragen en antwoorden
Hier hebben we enkele vragen met antwoorden voor je op een rijtje gezet.
Waarom draagt Cito bij aan het ontwikkelen van doorstroomtoetsen?
Op basis van onze jarenlang opgebouwde kennis en psychometrische achtergrond weten we hoe complex het ontwikkelen en normeren van een toets is. Maar onze bijdrage is juist vanuit de overtuiging dat informatie uit toetsresultaten kan bijdragen aan het met vertrouwen zetten van de volgende stap. En dat daardoor iedere leerling de kans krijgt om objectief zichtbaar te maken wat hij of zij geleerd heeft.
Wat is de waarde van de doorstroomtoets als deze maar beperkt toetst?
Natuurlijk beseffen we dat de doorstroomtoets niet allesomvattend is. Dat kan ook niet. Dat geldt voor alle toetsen. Maar wij geloven wel dat data die onder meer verzameld wordt met toetsen, bijdraagt aan eerlijke kansen. Wij vinden het belangrijk dat toetsresultaten altijd in een brede context moeten worden gezien en door mensen geïnterpreteerd. Daarom is de rol van de leerkracht ook zo essentieel. Door de doorstroomtoets op deze manier in te zetten, krijgt het de waarde zoals van oorsprong bedoeld is.
Is bij de doorstroomtoets sprake van relatieve normering?
Nee. Het toetsadvies wordt niet gebaseerd op resultaten van andere groep 8’ers uit hetzelfde schooljaar, ofwel er wordt niet relatief genormeerd. Voor het toetsadvies wordt gekeken naar twee onderzoeken waarbij enerzijds de vergelijking wordt gemaakt met voorgaande jaren en anderzijds vooruit gekeken wordt tot de derde klas op de middelbare school.
Ligt de verdeling van toetsadviezen over de schoolniveaus op voorhand vast?
Nee. Over de jaren heen verschuift de verdeling van de toetsadviezen, maar niet zo veel. Dat is ook logisch, omdat de groep leerlingen die de doorstroomtoets maakt door de jaren heen redelijk vergelijkbaar is. En het is niet zo dat het ene jaar leerlingen veel vaardiger of veel minder vaardig zijn dan in een ander jaar.
Kan een leerling met een hoger toetsadvies door toetstraining, de plaats innemen van iemand anders?
Nee dat kan niet. Het aantal toetsadviezen per schoolniveau is niet beperkt. Een leerling krijgt het toetsadvies dat het beste aansluit.
Waarom wordt de Leerling in beeld-doorstroomtoets ontwikkeld door Cito BV en de overheidsdoorstroomtoets DOE door Stichting Cito?
Cito bestaat uit een BV en een stichting. Binnen Cito BV voeren we marktactiviteiten uit. Passend bij het volgsysteem Leerling in beeld wordt de Leerling in beeld-doorstroomtoets aangeboden. Binnen Stichting Cito ontwikkelen we namens de overheid alle wettelijke toetsen en examens voor het basis-, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Voor primair onderwijs is dat dus de overheidsdoorstroomtoets.
De kennis die we opbouwen binnen de stichting is beschikbaar voor onderwijs en markt. Alle toetsaanbieders, overheid en andere aanbieders, kunnen dus onder gelijke condities terecht bij Stichting Cito voor psychometrische kennis en expertise. De activiteiten van Cito BV en Stichting Cito zijn van elkaar gescheiden, zowel juridisch en organisatorisch, als in financiële en operationele zin. Lees hier meer over onze hybride organisatie.
Informatie:
- Tijdpad doorstroomtoetsen
- Cito en de (verschillen tussen) Leerling in beeld-doorstroomtoets en de DOE
- Veelgestelde vragen over de doorstroomtoets (Rijksoverheid)
- Over het waarom achter de doorstroomtoets (Rijksoverheid)
- Over de normering doorstroomtoetsen (College voor Toetsen en Examens)
- Beoordeling leerresultaten (Inspectie voor het Onderwijs)
Kunnen we je helpen?
Stel je vraag via onze kanalen of kijk in de veelgestelde vragen.
Voor scholen: Vergeet niet om het brinnummer bij de hand te hebben en/of in de mail te vermelden, zodat we jouw vraag sneller kunnen behandelen!