'Zelfredzaamheid vind ik heel belangrijk. Taalophoging helpt daarbij'

IVIO-Opleidingen verzorgt taalcursussen voor iedereen die beter Nederlands wil leren spreken, luisteren, lezen en schrijven (Nt1 & Nt2). IVIO-Opleidingen is actief door heel Nederland, onderdeel van de Kennis Marketing en Media groep (KMM groep) en valt sinds 2009 onder de IVIO-Onderwijs Groep. IVIO-Opleidingen gebruikt al jarenlang de Alfa-toetsen van Cito én heeft dus de vernieuwing van de toetsen meegemaakt. Reden genoeg voor ons om eens met hen in gesprek te gaan. Hoe ervaren zij de Alfa-toetsen? Of specifieker, hoe bevalt het docenten om te werken met de Alfa-toetsen en hoe gebruiken zij deze? Daphne Smit, docent Nt2 bij IVIO-opleidingen, nam ons graag mee in haar verhaal.

Daphne werkt 6 jaar als Nt2-docent en geeft sinds 3 jaar vooral les aan alfa-groepen in de regio Zaanstreek. ‘Ik ben er eigenlijk vanzelf ingerold. Ik heb lang in de hypotheken-business gewerkt, maar maakte op mijn 36e de overstap naar de Pabo. Naast mijn werk als groepsleerkracht heb ik toen groepen kinderen begeleid die moeite hadden met begrijpend lezen door hun beperkte woordenschat i.v.m. een andere moedertaal. Daar ben ik iemand tegengekomen die me vroeg of ik geen Nt2- groepen les wilde geven. Ik ben gaan kijken en vond het zo leuk dat ik ben gebleven.’

Kan je ons eens meenemen in je lessen?

'Ik geef les aan volwassenen. Dat vind ik heerlijk. Ze zijn gemotiveerd en daarnaast kan ik ze aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid. Ik vind het persoonlijke contact heel prettig. We werken in kleine groepen, bij alfa-cursussen bestaat een groep uit maximaal 15 cursisten. Elke cursist volgt een persoonlijk leertraject. De groep is heel divers: verschillend van afkomst, verschillend niveau van taalbeheersing van Alfa 0 tot Alfa C. We kunnen veel van elkaar leren. Mijn uitdaging is dan ook om iedereen in contact te brengen met elkaar. Daarnaast vind ik het belangrijk dat mijn cursisten zelfredzaam zijn/worden. Daar stuur ik ook specifiek op aan tijdens de lessen. Ik geef ze graag verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces en laat ze waar mogelijk zelfstandig werken. Ik varieer in de lessen in gezamenlijke activiteiten, groepsactiviteiten en zelfstandige activiteiten.’

‘Omdat alle cursisten op hun eigen niveau werken heb ik veel tijd geïnvesteerd in bijvoorbeeld het maken van lijsten met opdrachten die ze zelfstandig kunnen afwerken. Ook heb ik kleine dictees voor ze opgenomen, die ze zelf kunnen afluisteren op hun mobiele telefoon. We gebruiken de methode Diglin tijdens de lessen en cursisten maken voordat ze overgaan naar een ander niveau één van de Alfatoetsen.’

‘Cursisten komen bij mij via de gemeente of bijvoorbeeld via de bibliotheek, waar ze dan heel laagdrempelig taal geoefend hebben. Ze kunnen ook zichzelf aangemeld hebben of komen via één van de cursisten. IVIO-Opleidingen regelt altijd een ruimte dichtbij de mensen, dus de ene keer geef ik les in een buurthuis en een andere keer in de plaatselijke muziekschool. Hiermee willen we de drempel zo laag mogelijk houden voor cursisten.

Hoe gebruik jij de Alfa-toetsen in je lessen?

‘Voordat cursisten instromen, komen ze bij mij langs voor een intake. Tijdens die intake neem ik de Instaptoets af. Daarmee heb ik een onafhankelijk advies voor het instapniveau. Soms kunnen cursisten al best goed Nederlands spreken, maar dit zegt vaak weinig over hun niveau op lezen en schrijven. Ik neem de instaptoets één op één af, ook omdat cursisten best onzeker zijn over hun kunnen. De voortgangstoetsen neem ik af als ik denk dat een cursist daar klaar voor is. Ik kan in de lessen zien wat hun voortgang is, bekijk en bespreek ook de vorderingen met mijn cursisten.’

‘Ik moet wel zeggen dat ik mijn cursisten bewust voorbereid op de toetsen. Ik vind het niveau van de toetsen best pittig. Er komen woorden in voor die niet in de lesmethode behandeld worden, dus die behandel ik apart. Het afnemen van een toets doe ik 1 op 1. De cursist kiest zelf met welke toets wordt begonnen: lezen of schrijven.’

‘Een toets is een spannend moment voor mijn cursisten. Ik vind het dan ook fijn dat de toetsen een goede opbouw hebben. Van makkelijk naar moeilijk, dat geeft ze zelfvertrouwen. Wat ik wel merk is dat mijn cursisten een vraag soms te letterlijk nemen en daardoor in de war raken. Naast de opbouw is ook de layout een pluspunt. In kleur, duidelijke opdrachten en grote letters en overzichtelijke teksten. Ook mijn eigen taken, bij het afnemen van een toets, zijn duidelijk verwoord in de handleiding. Voor mijn cursisten is een toetsafname soms ook wel even wennen, want ze moeten het echt zelf doen. Ik zeg alles twee keer en dan is het aan hen.’

Zou je het gebruik van de Alfa-toetsen aanraden?

‘Ja, ik denk het wel. De toetsen vormen een goede leidraad voor mijn lessen. Het is een tussentijdse beoordeling, een meetmoment dat vaak bevestigt wat ik zie in de lessen. Daarnaast hebben de toetsen een hele fijne lengte, in 6 opgaven heb je een duidelijk beeld van iemands niveau. Ook geeft het inzicht in de leeropbrengst van individuen en van mijn groepen, dat wordt ook gebruikt in de verantwoording van de uren naar de gemeenten toe.’

Welke ontwikkelingen spelen in het taalonderwijs?

‘Er zijn altijd veranderingen. De instroom, de regels vanuit de overheid. Ik zie wel dat er steeds meer op taalbeheersing wordt ingezet: iedereen moet de taal beheersen, analfabeet of niet. Het gaat dan om functionele taal: waarbij taal een middel is om mee te kunnen doen in de maatschappij. Het geeft mensen zelfvertrouwen als ze zichzelf kunnen redden, als ze bijvoorbeeld zelfstandig naar het oudergesprek op school kunnen. Veel van mijn cursisten realiseren zich dat het hun zelfstandigheid vergroot. Als de kinderen straks het huis uit zijn, moeten en willen ze het zelf kunnen. Ik vind dat ook echt belangrijk.'

'Elke dag sta ik met plezier voor de groep. Door de kleine groepen kan ik echt persoonlijk maatwerk leveren en op deze manier bijdragen aan hun zelfredzaamheid. Het is een heel mooi vak.’